Testrapport Asus Zenbook UX21E Ultrabook
De laatste paar maanden is er veel geschreven en gediscussieerd over UltraBooks. Velen keken sceptisch naar de richtprijs van € 1000. Anderen discussieerden over de winstmarges en voorspelden hoeveelheden. Intel wilde in 2012 een marktaandeel van 40% en werd daarvoor belachelijk gemaakt.
Als technologiefans maakt dat niet zoveel indruk op ons. Wat belangrijker is: na het eerste contact achter gesloten deuren op IFA 2010, houden we nu waarschijnlijk de dunste en tegelijkertijd krachtigste subnotebook in onze handen. Of liever Zenbook, wat vertaald kan worden als simpel en perfect (Zen Boedisme). MacBook Air 11? Verleden tijd. Deze Windows machine, UX21E, ziet er niet dusdanig uit, maar uiterlijk bedriegt.
Behuizing
Geloof je in liefde op het eerste gezicht? Dit is de kop die Asus gebruikt op een grote banner over de Zenbook-serie op zijn Duitse homepage. En de fabrikant kan het zich veroorloven om zo op te scheppen: de 11,6-inch UX21E, als kleinste lid van de nieuwe familie, is op het eerste gezicht en gebruik indrukwekkend. De aluminium behuizing verdient alle lof wat betreft stevigheid en kwaliteit, en kan zich meten met Apple's unibody concept. Dit geld ook voor de details, zoals de dunne maar extreem stijve deksel en scharnier. Waar je ook kijkt, de behuizing laat geen fouten in zijn afwerking zien.
De bovenzijde van de basiseenheid bestaat uit één gedeelte. De aansluitingen steken links en rechts uit. De onderzijde is een homogeen oppervlak dat aan de zijkanten schuin afloopt. Verder heeft deze geen ventilatierooster of zelfs toegangspanelen. De bodemplaat kan verwijderd worden met een Torx schroevendraaier. Maar dat is niet erg nuttig omdat de WLAN-module en RAM zijn vastgesoldeerd op het moederbord. De "harde schijf", een ADATA XM11 (128GB SSD), is geen 2,5-inch of 1,8-inch formaat met SATA aansluiting, maar de module kan in een mSATA-slot geplaatst worden.
Aansluitingen
De beschikbare ruimte in de niet meer dan 17 millimeter hoge behuizing (dikste punt incl. voeten) biedt weinig ruimte voor een groot aanbod van poorten. Dan is er nog de claim van perfectie en schoonheid. Een rij aansluitingen past daar niet bij. De aansluitingen van de UX21E zijn dan ook gelimiteerd tot twee USB (1x 3.0), micro HDMI, mini VGA (voor dongles) en koptelefoons.
De fabrikant lost het probleem van de te grote VGA D-Sub-stekker en de te hoge RJ45-poort op via respectievelijk een adapter en een USB Ethernet adapter (ASIX AX88772B). Dus gebruikers die een beamer (meestal VGA) moeten gebruiken voor een presentatie kunnen de meegeleverde adapter gebruiken. Adapters voor micro HDMI type D (M) naar HDMI type A, 19-pin (W) zijn voor een laag bedrag te koop in de meeste winkels.
Communicatie
Hoewel een Ethernet adapter niet geïnstalleerd is, is er natuurlijk wel een WLAN-adapter die de nieuwste draft-n standaard ondersteund (Atheros AR9485WB-EG). Onverwacht is er ook een Bluetooth 4.0 +HS module geïnstalleerd (Atheros AR3012). BT 4.0 is de energiezuinige versie die ook gebruikt wordt in apparaten met een knoopcel batterij. BT 4.0 is nog niet standaard in notebooks.
Accessoires
Behalve de dongles en de gebruikelijke snelstarthandleidingen zijn er nog meer accessoires in de doos. Er is een hogekwaliteit slanke tas gemaakt van nepleer. Er zijn geen herstel-DVD's voor Microsoft Windows 7 Home Premium 64-bit meegeleverd.
Garantie
Asus geeft een fabrieksgarantie van 24 maanden op zijn UltraBooks (inclusief pick-up & return). Gebruikers kunnen ook een garantieuitbreiding voor 3 jaar aanschaffen voor ongeveer € 90.
Invoerapparaten
Toetsenbord
De toetsenborden zijn verzonken in een mat plastic plaat. Ingedrukte toetsen zijn op hetzelfde niveau als de plaat en zelfs iets dieper bij hoge druk. De polssteun heeft een genereus formaat en zelfs grote handen hebben ruimte. Positief: de kleine maar losliggende pijltjestoetsen kunnen blind gevonden worden. Asus heeft geen toetsenverlichting ingebouwd. De aan/uit knop is onderdeel van het toetsenbord en wordt in de rechterhoek naast de "delete"-toets gevonden. Een typefout kan dus tot onbedoeld afsluiten of stand-by leiden.
De toetsen zijn volledig vlak, ofwel is de bovenzijde niet gebogen (voor precisie). Positief zijn we over het duidelijke drukpunt en de stevige stop (niet hard). De korte aanslaglengte van slechts 2 millimeter, als gevolg van het ontwerp, zorgt echter voor een wat kort en onbevredigend type-gevoel. De toetsen hebben een glad oppervlak dat vettig kan gaan aanvoelen. De markeringen voor blindtypers zijn erg duidelijk voelbaar.
Touchpad
Het multi-touchpad, een Elan SmartPad, is erg groot en mat (geen vingerafdrukken, goede glij-eigenschappen). De specialiteit van "click pads" is de "linker muisknop" onder het hele oppervlak van het touchpad. Net als de Apple MacBooks of de Samsung Serie 9 900X3A, kan het touchpad oppervlak 1 millimeter ingedrukt worden en functioneert daarmee als linker muisknop.
Het touchpad heeft ook een rechter muisknop die meestal gebruikt wordt voor het openen van context menu's. De links- en rechtsknop bevinden zich in het voorste gedeelte van het touchpad. Het oppervlak hiervan is niet aanraakgevoelig, waardoor irritante cursorbewegingen bij het klikken niet voorkomen. De Samsung Serie 9 900X3A heeft dat nadeel wel. De aanslag van de muisknoppen is goed (twee millimeter), maar had wat duidelijker mogen zijn (voor de snelheid). De drukpunt is voldoende, het stoppunt zacht genoeg en de klik is stil.
Beeldscherm
Het 11,6-inch beeldscherm heeft een resolutie van 1366 x 768 pixels, dus typisch voor het kleine formaat. Gebruikers die een overzichtelijker desktop willen kunnen beter de 13,3-inch UX31E aanschaffen, die in elke configuratie is uitgerust met een HD+ resolutie (1600x900). Het reflecterende beeldscherm laat zijn kwaliteit zien wat betreft de helderheid. Kleuren en contrast kunnen ons niet overtuigen.
We berekenen een contrastverhouding van 144:1 door een extreem zwakke zwartwaarde van 3,31 cd/m2. Een hoog contrast genereert heldere en levendige kleuren. Het glanzende beeldpaneel kan deze wat beter laten lijken, maar over het algemeen lijken de kleuren nogal bleek. De Adobe RGB(t) en sRGB(t) kleurbereik worden beiden niet gehaald (afbeelding 1 & 2). We plaatsen ter vergelijking een "VAIO Premium beeldscherm" van een VAIO SE1Z9EB (FHD) ernaast (Adobe RGB dekking).
| |||||||||||||||||||||||||
Helderheidsverdeling: 87 %
Helderheid in Batterij-modus: 395 cd/m²
Contrast: 144:1 (Zwart: 3.31 cd/m²)40.13% AdobeRGB 1998 (Argyll 2.2.0 3D)
57% sRGB (Argyll 2.2.0 3D)
38.64% Display P3 (Argyll 2.2.0 3D)
Om zijn claim van mobiliteit waar te kunnen maken levert de Zenbook een enorme hoeveelheid licht. Het scherm haalt op bepaalde plekken een gigantische 478 cd/m2 (bijna de hoogste waarde in onze database!). Het gemiddelde is een nog steeds extreem goede 441 cd/m2 (topwaarde). De vorige helderheid-koning, Samsung Serie 9 900X3A (mat, max. 482, gemiddeld 413 cd/m2), wordt dus onttroont. De helderheid verdeling van 87% is relatief goed ondanks de hoge belichting.
Helaas wordt de uitstekende helderheid niet gecombineerd met een mat, maar glanzend beeldpaneel. De gebruikelijke hinderlijke reflecties treden dus op wanneer zonlicht met een ongunstig hoek op het scherm valt. De helderheid helpt om dit effect te reduceren. De hoge helderheidsinstellingen in batterijmodus hebben het nadeel van een kortere looptijd. De toch al niet fantastische batterijlevensduur is in dit testrapport getest met een instelling van 100 cd/m2 (WLAN test, film). Het kan problematisch worden als deze tijden nog korter worden. De helderheid is bijgesteld naar 395 cd/m2 in batterijmodus (center).
De horizontale kijkhoeken zijn slechts tot zo'n 45 graden stabiel. Daarna vervaagt het contrast en slaan de kleuren om. Wanneer onze blik naar beneden gaat (verticaal), blijft weergegeven tekst goed leesbaar tot zo'n 35 graden. Kleuren slaan echter al bij 10 graden om. Daar het om een TN-paneel gaat zijn de kijkhoeken nogal slecht. Dat is jammer, omdat dergelijke panelen in elke goedkope notebook gebruikt worden. Veel gebruikers zijn waarschijnlijk bereid iets meer te betalen voor een hogere kwaliteit IPS-beeldscherm.
Prestaties
De Intel Core i7-2677M (standaard: 1,8 GHz, Turbo: 2,0 tot 2,9 GHz) is een gloednieuwe dual-core processor van de tweede Intel Core generatie uit 2011 (Sandy Bridge). Het TDP is 17 watt (laptops zijn meestal 35-45 watt). In tegenstelling tot de Intel Core i7-2620M (dual-core, 35 watt) die vaak gebruikt wordt in subnotebooks, is het TDP aanzienlijk lager. Dit geld echter enkel voor de standaard kloksnelheid. Een Core i5-2467M (1,6 GHz, Turbo tot 2,0 GHz) is beschikbaar voor de UX21E-KX004V als minder dure versie.
Het ram heeft een standaard capaciteit van 4 GB (DDR3). Het is vastgesoldeerd op het moederbord en laat zich niet uitlezen door onze software (onboard). De HD Graphics 3000 is geïntegreerd in de CPU (gedeeld geheugen). De 128 GB SATA SSD zal een grote aandrijving van de UX21E blijken. Het mSATA-model, XM11, van ADATA is niet in de winkels te koop.
De Asus UX21E blijkt met zijn dual-core i7-2677M krachtig te zijn: de processortest, Cinebench R11.5 (64-bit, multi-core rendering) beloont het systeem met 2,13 punten. De i5-2537M in de Samsung 900X3A haalt in deze benchmark slechts 1,41 punten. De Ultrabook met de Core i7 CPU presteert hierdoor gelijk met de normale laptop processoren, Core i3-2330M (2,1) of de oudere i5-430M (2,0) qua rekenkracht. Een Core i3-2310M (veel gebruikt) haalt slechts 2,0 punten.
De prestatieverbetering wordt duidelijk wanneer we kijken naar low voltage CPU's uit 2010 (Arrandale). Een i5-470UM (1,33 - 1,86 GHz, 18 watt) haalt 1,3 punten in de R11.5 test. Een i5-560UM (1,33 - 2,13 GHz, 18 watt) haalt 1,5 punten.
De goedkopere i5-2467M, zoals gebruikt in de Acer Aspire S3-951-6646 (UltraBook) en in de MacBook Air 11 inch 2011-07 MC969D/A, is niet veel zwakker: 1,9 punten. De resultaten zijn vergelijkbaar met andere CPU tests, bijvoorbeeld WPrime 2.0 met 732 seconden (hoe lager, hoe beter). De i5-2467M heeft hier 869 seconden nodig. De Core i7 biedt dan ook enkel voordeel voor prestatie-fans.
Turbo Boost 2.0 doet zijn werk perfect, zoals de hoge scores bewijzen. We merken geen prestatieverminderingen op doordat de kloksnelheid aan het begin van de multi-core tests 2,6 GHz is en daarna zakt tot 2,2 GHz. Dit is nog steeds binnen het Turbo Boost bereik en boven de 1,8 GHz standaard kloksnelheid.
Hoe zien de subjectief ervaren applicatieprestaties eruit bij het samenspel van CPU, videokaart, RAM en de 128GB SSD? De subjectieve snelheid is erg snel. Installaties zijn in een flits klaar, tegelijk uitgevoerde programma's schokken niet en toepassingen zijn in enkele seconden geopend. Hetzelfde geld voor de opstartsnelheid (16 seconden) of warme start (2 seconden uit stand-by).
PCMark Vantage en PCMark 7 geven de volgende scores. De totaalscore van respectievelijk 11054 en 3612 punten zijn erg goed. De scores zijn iets beter dan de Samsung Serie 9 900X3A met respectievelijk 10833 en 3448 punten.
PCMark 7 (3612 punten) houdt van de ADATA SSD. Slechts game laptops of workstations uitgerust met een 2630QM of 2920XM (+SSD) haalden tot nu toe dergelijk hoge scores. De Alienware M18x (4579), de Fujitsu Celsius H710 WXP11DE (3695) en de XMG P501 PRO (4208) moeten hier genoemd worden. Normaal halen i7 dual-core laptops zonder een SSD slechts 2000 punten (Vostro 3350).
Opmerkelijk: de voorgenoemde laptops hebben een dedicated grafische kaart en daarom zou hun voorsprong eigen groter moeten zijn. Dat een 11,6-inch apparaat deze machines zo dicht kan volgen dankzij een SSD is indrukwekkend.
| PCMark Vantage Result | 11054 punten | |
| PCMark 7 Score | 3612 punten | |
Help | ||
De GPU kan in het Turbo Boost concept overgeklokt worden ten koste van de processor prestaties. Toch is deze gedeeltelijk zwakker dan een identiek genaamde HD 3000 in een i7-2620M of i5-2410M. De reden hiervoor is de lage standaard kloksnelheid van 350 MHz (in plaats van 650 MHz) en maximale Turbo Boost kloksnelheid van 1200 (in plaats van 1100-1300 MHz). Een HD 3000 haalt normaliter ongeveer 4000 tot 5000 punten in 3DMark06. De UX21E haalt echter slechts 3755 punten.
Aan de andere kant haalt de Cinebench R11.5 Shading test een erg goed resultaat: 9.78 punten. De meeste HD 3000 chips in Core i3 en i5 scoren rond de 7.0 punten. De geïntegreerde videokaart op een i7-2620M haalt zo nu en dan zelfs 9.0 punten. Het lijkt opmerkelijk dat er geen verschil is tussen de i7-2620M en i7-2677M in de Heaven 2.1 3D benchmark (8.1 fps).
De geïntegreerde DirectX 10 Intel HD Graphics 3000 is, net als eerder al gezien, de verkeerde kaart voor de nieuwste games. Of het nu met of zonder DirectX 10 is, vloeiende gameplay is alleen op de laagste detailinstellingen en resoluties mogelijk.
| 3DMark 06 Standard Score | 3755 punten | |
| 3DMark Vantage P Result | 1661 punten | |
Help | ||
| lage | gem. | hoge | ultra | |
|---|---|---|---|---|
| Crysis - GPU Benchmark (2007) | 35.3 | 17.4 | 10.6 | |
| Crysis - CPU Benchmark (2007) | 34.2 | 16.2 | 9.4 | |
| StarCraft 2 (2010) | 86.8 | 13.3 | ||
| Deus Ex Human Revolution (2011) | 31.2 |
De reden voor de Zenbook UX21E's ontstellende snelheid is de snelle toegangstijd van de ADATA SSD. De PCMark Vantage HDD score krijgt hierdoor een boost tot 42351 punten. Slechts de Chiligreen Mobilitas OV0789 (2620M, GeForce GT 550M), met een OCZ Vertex 3 VTX3-25SATA3-120G (RAID0), had tot nu toe een dergelijk hoge score. De Samsung 900X3A haalt "slechts" 15599 punten en een VAIO Z13 met een Quad SSD haalt hier 13055 punten.
Al met al krijgt de klant één van de snelste SSD producten die beschikbaar is op de markt, wat ook in de beste prestaties in een 11,6-inch apparaat resulteert die we ooit gemeten hebben. Sterke laptops met een conventionele harde schijven (7200 rpm) halen op zijn best 6200 punten (zoals HP EliteBook 8540w).
De lees en schrijfsnelheden vallen achter de HDD scores in de systeem benchmarks, wat we bepalen met HDTune, CrystalDiskMark en AS SSD. De ADATA XM11 is aangesloten via een SATA 6 Gbps interface, wat zelfs zonder RAID 0 een leessnelheid van meer dan 400 MB/s mogelijk maakt (SandForce SF-2281 controller).
Emissies
Systeemgeluid
We hebben gemixte gevoelens over het geluid. De UX21E is altijd onhoorbaar in idle-modus, of dit nu bij inactiviteit is (29,6 dB(A)) of met een stille snor (30,1 dB(A)) ventilator. Korte belasting tijdens het surfen van het web of andere taken laat het geluidsniveau iets stijgen tot 31 dB(A).
Deze stilte duurt niet lang. Wanneer de processor en/of IGP grafische kaart belast worden, wordt de 11,6-inch laptop erg luid. Het hoogfrequente geluid haalt snel 42 dB(A) (3DMark Vantage, Cinebench R11.5). We meten ook 42 dB(A) in de stress test (CPU & GPU). De ventilator draait in elk geval consequent.
Geluidsniveau
| Onbelast |
| 29.6 / 31.1 / 31.1 dB (A) |
| Belasting |
| 41.7 / 42 dB (A) |
 | ||
30 dB stil 40 dB(A) hoorbaar 50 dB(A) luid |
||
min:  , med:  , max:  Voltcraft sl-320 (15 cm afstand) | ||
Temperatuur
De luide ventilator kan slechts tot op zekere hoogte de warmte wegwerken bij hoge, en met name constante belasting. De piektemperaturen tot 46 graden Celsius zijn acceptabel en geenszins schadelijk. Ondanks de aluminium behuizing, wordt de warmte niet evenwichtig verspreid over de boven- en onderkant.
De CPU throttling van de nieuwe Intel processoren waar sommige lezers erg alert op zijn komt niet voor bij de i7-2677M. Zelfs de stress test van meerdere uren van de GPU en CPU kan de kloksnelheid niet onder de 1.5 GHz drukken (onrealistisch scenario). Op voorwaarde dat de GPU niet tegelijkertijd belast wordt, wat per definitie reserve van het TDP afsnoept, kan de kloksnelheid op minimaal 2,0 GHz blijven lopen in multi-CPU belasting (Prime95). Dat is hoger dan de standaard kloksnelheid van 1,8 GHz, dus nog steeds binnen de Turbo Boost snelheden. De variabele, temperatuur afhankelijke kloksnelheden (inclusief overklokken) is een functionaliteit van de Intel CPU's. De CPU is al wel vaker gethrottled naar bijvoorbeeld 800 MHz in games of CPU-afhankelijke toepassingen in apparaten zoals de Acer Aspire TimelineX 3830TG.
(±) De maximumtemperatuur aan de bovenzijde bedraagt 43.7 °C / 111 F, vergeleken met het gemiddelde van 35.9 °C / 97 F, variërend van 21.4 tot 59 °C voor de klasse Subnotebook.
(-) De bodem warmt op tot een maximum van 46 °C / 115 F, vergeleken met een gemiddelde van 39.4 °C / 103 F
(+) Bij onbelast gebruik bedraagt de gemiddelde temperatuur voor de bovenzijde 28.6 °C / 83 F, vergeleken met het apparaatgemiddelde van 30.8 °C / 87 F.
(+) De handpalmsteunen en het touchpad bereiken maximaal de huidtemperatuur (32 °C / 89.6 F) en zijn dus niet heet.
(-) De gemiddelde temperatuur van de handpalmsteun van soortgelijke toestellen bedroeg 28.3 °C / 82.9 F (-3.7 °C / -6.7 F).
Luidsprekers
Waar zijn de luidsprekers? Er zijn er twee. Twee langgerekte openingen bevinden zich onder de polssteun rechts en links. De stereo luidsprekers geven een voornamelijk middentoon, maar goed geluid gezien zijn form factor. De kleine membranen kunnen niet laag genoeg tonen weergeven. Gebruikers moeten zich onthouden van het maximale volume omdat de luidsprekers dan beginnen te storen en krassen. De zijdelings geplaatste audio-aansluiting (koptelefoon, geen microfoon!) werkt perfect zonder storing op twee Yamaha luidsprekers (YST-M20SDP).
Batterijlevensduur
Het gemeten vermogen uit het stopcontact (batterij opgeladen tot 100%) laat een bescheiden UltraBook zien. We meten slechts 6,6 watt in idle-modus. Dit komt door zijn zuinige componenten. Het LED-beeldscherm, met zijn hoge helderheid en het "high performance"-profiel kan het idle opgenomen vermogen stijgen tot 11 watt.
Het energieverbruik stijgt tijdens belasting, maar blijft significant onder de 50 tot 70 watt van conventionele notebooks. Wanneer de stress test enkel de i5-2537M belast, meet de multimeter 29,5 watt (constant @ 1,8 GHz). Het energieverbruik stijgt naar 31,3 watt wanneer de GPU benchmark (Furmark) toegevoegd wordt. 3DMark06 in zijn eentje verbruikt 34 watt.
| Uit / Standby | 0.1 / 0.3 Watt |
| Inactief | 6.6 / 9.1 / 11.1 Watt |
| Belasting |
33.7 / 31.9 Watt |
   
| |
Key:
min: ,
med: ,
max: Voltcraft VC 960 | |
Intel eist een batterijlooptijd van minimaal vijf, maar liever zeven, uur van UltraBooks. Onze Asus UX21E haalt deze eis duidelijk niet. In elk geval in de praktische test haalt deze slechts 3:37 uur in de WLAN test (217 minuten). De helderheid was ingesteld op slechts 100 cd/m2 en we bezochten nieuwssites en keken zo nu en dan nieuws podcasts.
Na het opladen van de ingebouwde batterij (35 Wh), gaat de 11,6-inch laptop 2:29 uur mee tijdens CPU belasting (hoogste helderheid). Tijdens een lage definitie film (lage resolutie avi), bepalen we een 3:54 uur looptijd (234 minuten, 100 cd/m2, draadloos uit). Gezien het normale gebruik van dit mobiele apparaat en vergeleken met de concurrentie stelt de looptijd teleur. De Acer Aspire S3 UltraBook (HDD versie, Core i5) haalt echter slechts 213 minuten in de WLAN test. Aan de andere kant zijn er veel 11,6-inch notebooks (Samsung 900X1B: 356 minuten) of 13,3-inch notebooks (Samsung 900X3A: 338 minuten) met een aanzienlijk langere batterijlevensduur. De Dell Vostro V131 heeft zelfs geen low voltage processor nodig voor zijn 476 minuten - een 65 Wh batterij voldoet. Het is dan ook juist zijn capaciteit (35 watt) wat het zwakke punt van de UX21E is, want het energieverbruik is erg laag.
Samenvatting
Het Asus Zenbook UX21E-KX008V (adviesprijs: € 1099) stapt pontificaal op het podium. De applicatieprestaties zijn erg goed dankzij een snelle ADATA SSD. Behalve de lage game prestaties, zullen gebruikers geen verschil met een conventionele desktop of notebook opmerken. In tegenstelling, de UX21E is superieur aan HDD gebaseerde apparaten of zelfs veel SSD laptops qua toegangstijden.
De compacte, solide en hoge-kwaliteits afwerking van de aluminium behuizing staat op eenzame hoogte en is op geen enkele wijze inferieur aan Apple's MacBook Air. Het grote click touchpad is erg comfortabel in gebruik, de toetsen zijn prima maar hebben een korte aanslag. De aansluitingen zijn minimalistisch door het ontwerp, maar worden aangevuld door de meegeleverde praktische, relevante adapters (VGA, Ethernet).
Kan de Zenbook UX21E-KX008V de MacBook Air 11 (2011) verslaan? Nee, want het beeldscherm is te zwak (laag contrast, nauwe kijkhoeken) en de batterijlevensduur is te kort. De Air heeft een hoger contrastratio en wijdere kijkhoeken. De enorme helderheid van het HD beeldscherm is nauwelijks nuttig voor de UX21E omdat het beelscherm niet anti-glans is.
De UX21E kan Acer's goedkope instapmodel UltraBook S3 op alle vlakken verslaan. Deze haalde een slechter resultaat met een batterijlevensduur van 3:33 uur en een standaard beeldscherm met een laag contrast en lage helderheid. Dit geld nog meer omdat de € 800 versie uitgerust is met een HDD, welke aanzienlijk lagere systeemapplicaties levert.
