Testrapport Dell Latitude E6230 Notebook
Met de Latitude notebooks richt Dell zich in termen van prestaties, duurzaamheid en schaalbaarheid op zakelijke gebruikers. Met een breedte van 12.5 inch is de Dell Latitude E6230 het kleinste en lichtste lid van de Latitude E-familie. Wie dit te klein vindt heeft dus nog keuze uit de grotere modellen in de formaten 13.3 inch (E6330), 14 inch (E6430) en 15.6 inch (E6530).
Zoals we gewend zijn van Dell zijn de configuratie mogelijkheden zeer uitgebreid. Ons E6230 exemplaar is uitgerust met een Core i5-3320M CPU, Intel HD Graphics 4000, 4 GB RAM en een SSD. Zijn bepaalde componenten niet beschikbaar in de online configuratie tool, dan kun je een poging wagen via de telefoon, omdat de mogelijkheden dan vaak uitgebreider zijn.
In dit testrapport zullen we niet alleen de sterke en zwakke punten van deze notebook belichten, maar hem ook vergelijken met zijn directe concurrenten, namelijk de recente geteste HP EliteBook 2570p, Fujitsu Lifebook P772, and Lenovo ThinkPad X230.
Behuizing
Dell spreekt over een tri-metal behuizing. Verschillen metalen worden namelijk gebruikt: een magnesiumlegering, geanodiseerd aluminium voor het schermcover en een gepoedercoate magnesium basis-unit. Dankzij deze materialen is de behuizing ondanks het lichte en slanke design zeer stevig. Zowel de basis-unit als het schermcover kunnen dan ook met flinke kracht nauwelijks verbogen worden. Verder heeft Dell de behuizing laten testen op bestendigheid tegen stof, trillingen en extreme temperaturen en voldoet hij aan de MIL-STD-810G standaard.
De stevige scharnieren zijn gemaakt van metaal en ze zijn zo krachtig dat je het scherm niet met een hand kunt openklappen. Toch kunnen ze niet volledig voorkomen dat het scherm na het veranderen van de openingshoek even wiebelt. Door een hogere rand achter de scharnieren is de openingshoek beperkt tot circa 125 graden.
Connectiviteit
Twee USB 3.0 poorten een eSATA/USB 2.0 poort zijn aanwezig voor snelle gegevensoverdracht met randapparatuur. Externe beeldscherm kunnen via de analoge VGA, of digitale HDMI poort worden aangesloten. Een DisplayPort heeft Dell achterwege gelaten, wat gebruikelijk is voor zakelijke notebooks. Mocht de connectiviteit van de E6230 niet compleet genoeg blijken te zijn, dan kan deze nog uitgebreid worden met een ExpressCard/34 kaart.
Gelukkig bevinden de poorten die vaak permanent gebruikt worden zich aan de achterzijde, of ver naar achteren aan de zijkanten. Toch hebben rechtshandigen soms misschien een voordeel, omdat de luchuitlaat zich aan de linkerzijde bevindt.
Zoals we bij een zakelijke notebook verwachten, heeft Dell een docking station poort aan de onderzijde geplaatst. Hiermee kun je de notebook snel in een bestaande werkomgeving opnemen en wordt het aantal poorten uitgebreid.
Communicatie
Op gebied van communicatiemogelijkheden beschikt onze Latitude E6230 over praktisch alles dat je maar kunt wensen. Een Intel 82579LM Gigabit Network Connection module (10/100/1000MBit) maakt bedrade Gigabit verbindingen mogelijk. De Intel Centrino Advanced-N 6205 (a/b/g/n) ondersteunt ook Standard-N verbindingen. Met de Dell Wireless 5630 (EVD0-HSPA) Mobile Broadband Mini-Card (composiet WWAN device) Network Adapter is er ook een broadband modem aan boord. Tot slot maakt Bluetooth 4.0 snelle gegevensoverdracht met mobiele apparaten mogelijk. Het analoge modem (RJ-11) is alleen handig voor mensen die vaak naar gebieden met een slechte infrastructuur reizen.
Beveiliging
Zoals het hoort in een zakelijk systeem zijn er een aantal beveiligingsfeatures ingebouwd. Afgezien van het Kensington Lock gaat het dan om onder andere een SmartCard lezer. Een Trusted Platform module maakt het op afstand identificeren van het systeem mogelijk. Omdat de ingebouwde processor vPro ondersteunt kan er ook op afstand onderhoud worden uitgevoerd.
Accessoires
Afgezien van de standaard accessoires, zoals de adapter en batterij, vinden we in de doos ook een Resource Media CD, een Windows 7 SP1 64-bit DVD, een korte handleiding en nog meer folders. Als de Latitude E6230 online wordt besteld kun je direct kiezen uit een ruim aanbod accessoires. Dat varieert van muizen, toetsenborden en adapters tot beeldschermen. Geschikte docking stations in Dell's webshop zijn de E-Series Legacy Expansion Port van €58.99, de uitgebreidere E-Port II van €169.99 en de simpele E-Port II van €149. De E-Port II modellen beschikken ook over een DisplayPort.
Onderhoud
Onderhoud is zeer simpel. Na het losdraaien van één schroef kan het cover aan de onderzijde verrassend gemakkelijk verwijderd worden. Daarna heb je toegang tot de interne hardware en kun je ook gemakkelijk bij de fan.
Garantie
Standaard biedt Dell drie jaar ProSupport garantie op het Latitude E6230 top model dat wij testen. Dit is inclusief on-site service na diagnose op afstand, technische ondersteuning binnen 24 uur, premium ondersteuning voor hardware en software problemen en een centrale contactpersoon voor escalation management. Op de goedkopere modellen geeft Dell drie jaar basis garantie inclusief service op de volgende werkdag.
Invoerapparatuur
Toetsenbord
Het anti-bacteriële toetsenbord heeft een chocolate design (geen chiclet design) en heeft achtergrond verlichting met vier standen. De afmetingen van het toetsenbord zijn ruim genoeg de standaard layout heeft cursortoetsen, die een beetje afgezonderd van de rest zijn geplaatst. Verder zijn er drie extra knoppen om het volume mee te bedienen. De toetsen zijn ook voldoende groot, hebben een licht holle bovenkant en voelen fijn aan. Door de mechanische eigenschappen - een redelijk korte aanslag, maar toch met duidelijke feedback - is het toetsenbord geschikt voor uitgebreid typewerk. Afgezien van de Enter toets en spatiebalk, die een beetje luidruchtiger zijn, is het toetsenbord tijdens typewerk stil.
Touchpad
Het touchpad van de E6230 is identiek aan dat van de E6320. Met afmetingen van 80 x 40 mm (bxh) is het niet zo hoog, wat zou kunnen komen door de muisknoppen die er direct onder zijn geplaatst. Andere fabrikanten lossen dit op door de muisknoppen in het touchpad te integreren (clickpad), wat we vooral zien bij ultra-mobiele systemen. Dell maakt voor geen enkel model in de Latitude E-serie gebruik van dit oplossing.
Het touchpad is geproduceerd door Alps Electric en ondersteunt multitouch gestures, als dat tenminste ingesteld wordt. Standaard is namelijk alleen de scroll functie actief. Het touchpad is afgewerkt met een mat oppervlak, dat precieze besturing van de cursor mogelijk maakt.
Beide muisknoppen voelen bijna zijdeachtig aan en reageren over hun gehele breedte goed. Verder is hun aanslag is kort, het drukpunt is duidelijk en ze werken relatief stil.
Beeldscherm
In lijn met de huidige standaard is het ingebouwde 12.5 inch HD scherm verlicht met leds en heeft het een anti-glare afwerking. Het heeft een resolutie van 1366x768 pixels en dus een aspect ratio van 16:9. Dell biedt geen alternatieven, maar gezien de beelddiagonaal lijkt ons dit sowieso een goede keuze. Door het 12.5 inch formaat voelt de resolutie namelijk niet als te hoog en heb je toch meer werkruimte dan met een lagere resolutie, die beeldschermen in goedkopere en minder efficiënte kleine systemen (netbooks) vaak hebben.
| |||||||||||||||||||||||||
Helderheidsverdeling: 67 %
Helderheid in Batterij-modus: 167 cd/m²
Contrast: 392:1 (Zwart: 0.477 cd/m²)39.71% AdobeRGB 1998 (Argyll 2.2.0 3D)
56.9% sRGB (Argyll 2.2.0 3D)
38.73% Display P3 (Argyll 2.2.0 3D)
| |||||||||||||||||||||||||
Helderheidsverdeling: 70 %
Helderheid in Batterij-modus: 167 cd/m²
Contrast: 169:1 (Zwart: 1.1 cd/m²)39.71% AdobeRGB 1998 (Argyll 2.2.0 3D)
56.9% sRGB (Argyll 2.2.0 3D)
38.73% Display P3 (Argyll 2.2.0 3D)
Met een gemiddelde helderheid van zo'n 180 cd/m² behoort het beeldscherm niet tot de helderste in zijn klasse. Daarbij komt dat de lichtopbrengst van 70% aangeeft dat de helderheid niet erg gelijkmatig verdeeld is. Ook met het blote oog zien we namelijk op een heldere achtergrond dat de rechter benedenhoek iets donkerder is dan de rest van het beeld. Lenovo's ThinkPad X230 (280 cd/m²) doet het mijn zijn IPS beeldscherm een stuk beter en heeft ook ruimere kijkhoeken. Fujitsu's Lifebook P772 (200 cd/m²) heeft een iets helderder scherm dan onze E6230, terwijl dat van HP's EliteBook 2570p (166 cd/m²) zelfs nog iets donkerder is.
Zelf vinden we kleuren er niet ontzettend levendig uitzien, maar voor Office of mobiele programma's maakt dat niet zoveel uit. Een groot kleurenbereik is voornamelijk belangrijk voor grafisch werk op professioneel niveau, maar daarvoor is deze subnotebook niet ontworpen. Zoals we verwachtten kan het beeldscherm niet alle kleuren van de sRGB standaard weergeven.
Bij gebruik buitenshuis is het matte beeldscherm duidelijk een voordeel. Helaas is het helderheidsniveau echter niet voldoende voor zorgeloos gebruik in de buitenlucht, dus je zult een plekje in de schaduw moeten opzoeken. Om een beeldscherm in direct zonlicht te kunnen gebruiken is een helderheidsniveau van tenminste 250 cd/m² gewenst.
De kijkhoeken van het scherm in de E6230 zijn absoluut niet ruimer dan die van de concurrentie. Zoals gebruikelijk is de horizontale kijkhoek ruimer dan de verticale. Wanneer je van bovenaf kijkt ziet het beeld er te helder uit; kijk je vanaf beneden, dan neemt het contrast af en zien kleuren er niet meer normaal uit.
Prestaties
Alle Latitude E6230 modellen zijn gebaseerd op de QM77 (Panther Point) chipset van Intel. Afhankelijk van het model kan de subnotebook tijdens het configureren in Dell's webshop worden uitgerust met een Intel Core i3 (2350M), Core i5 (3360M, 3320M) of Core i7 (3520M) processor. Geen enkel Latitude E6230 model wordt geleverd met een dedicated grafische kaart, dus voor grafische berekeningen wordt de grafische chip in de processor gebruikt.
Wat betreft massaopslag zijn er per model ook weer verschillende opties: dat varieert van conventionele harde schijven van maximaal 500 GB tot solid state drives van maximaal 256 GB. Aan de hoeveelheid werkgeheugen (RAM) zit een limiet van 8 GB.
Dus welk model je ook kiest, geen enkele is gericht op het gebruik van grafisch intensieve programma's - zoals games of CAD - maar wel op normaal Office werk en internetten. Ons test model scoort dankzij zijn SSD qua algemene prestaties goed, maar de 4 GB werkgeheugen en Core i5-3320M zijn geen van beide de hoogste/beste beschikbare optie.
Processor
In ons test model zit een Core i5-3320M dual core processor met een kloksnelheid van 2.6 GHz. Dankzij Turbo Boost technologie kan de kloksnelheid van beide cores - met voldoende koeling - verhoogd worden tot 3.1 GHz en die van één core tot 3.3 GHz. Hyper-Threading maakt het mogelijk om vier threads simultaan te verwerken. Gedetailleerde informatie over de processor vindt je op onze speciale pagina. In onze benchmark lijst van mobiele processors kun je de prestaties van processors vergelijken.
Met een aantal CPU benchmarks zullen we bekijken of het systeem aan onze verwachtingen voldoet. De resultaten vergelijken we met die van drie directe concurrenten, waarvan twee, namelijk de Lenovo ThinkPad X230 en Fujitsu Lifebook P772, dezelfde processor hebben en dus bijna identieke resultaten tonen. HP‘s EliteBook 2570p heeft een iets snellere Core i7-3520M en behaalt dus ook iets betere resultaten. Details zie je in onderstaand diagram.
Gelukkig zijn de prestaties van zowel CPU als GPU niet anders tijdens werken op de batterij.
| Cinebench R10 | |
| Rendering Single CPUs 64Bit (sorteer op waarde) | |
| Dell Latitude E6230 | |
| Fujitsu Lifebook P772 | |
| HP Elitebook 2570p-B6Q10EA | |
| Lenovo ThinkPad X230 | |
| Rendering Multiple CPUs 64Bit (sorteer op waarde) | |
| Dell Latitude E6230 | |
| Fujitsu Lifebook P772 | |
| HP Elitebook 2570p-B6Q10EA | |
| Lenovo ThinkPad X230 | |
| Cinebench R11.5 | |
| CPU Single 64Bit (sorteer op waarde) | |
| Dell Latitude E6230 | |
| Fujitsu Lifebook P772 | |
| HP Elitebook 2570p-B6Q10EA | |
| CPU Multi 64Bit (sorteer op waarde) | |
| Dell Latitude E6230 | |
| Fujitsu Lifebook P772 | |
| HP Elitebook 2570p-B6Q10EA | |
| Lenovo ThinkPad X230 | |
Algemene prestaties
Onze Latitude E6230 behaat uitstekende resultaten in beide PCMark benchmarks en dat is voornamelijk te danken aan de snelle SSD. Opnieuw vindt je gedetailleerde details in het onderstaande diagram. Helaas hebben we geen PCMark 7 resultaten van de HP EliteBook 2570p in onze database. In de PCMark Vantage benchmark is hij echter de enige van de drie concurrenten die zelfs iets sneller is dan ons test model en dat komt omdat hij ook over een SSD beschikt. Fujitsu‘s Lifebook P772 en Lenovo‘s X230 zijn beduidend langzamer met -36% in de PCMark Vantage en -44%, respectievelijk -33% in de PCMark 7 benchmark. We moeten deze twee met een SSD ook een stuk hoger zouden scoren.
| PCMark 7 - Score (sorteer op waarde) | |
| Dell Latitude E6230 | |
| Fujitsu Lifebook P772 | |
| Fujitsu Lifebook P772 | |
| Lenovo ThinkPad X230 | |
| PCMark Vantage - 1024x768 Result (sorteer op waarde) | |
| Dell Latitude E6230 | |
| Fujitsu Lifebook P772 | |
| HP Elitebook 2570p-B6Q10EA | |
| Lenovo ThinkPad X230 | |
| PCMark Vantage Result | 12111 punten | |
| PCMark 7 Score | 4485 punten | |
Help | ||
Massaopslag
Als het aankomt op massaopslag is er ruime keuze. Op dit moment kun je kiezen uit conventionele 7200 rpm harde schijven van 320 GB of 500 GB, of solid state drives van 128 of 256 GB. Wie korte korte laadtijden wilt en genoegen neemt met minder opslagcapaciteit, kan het beste een SSD kiezen, die bovendien geluidloos werkt.
Ons test model is uitgerust met een 256 GB SSD, om precies te zijn een Samsung SSD PM830 FDE 2. Qua prestaties is hij vergelijkbaar met Intel's SSD 510 Series en OCZ's Vertex 3, waarbij in de CrystalDiskMark afhankelijk van de test de een hoger scoort dan de ander. In de meeste gevallen presteert de samsung SSD beter dan de Vertex 3 en Intel 510 als het gaat om schrijven van data, maar bij het schrijven van 4K data blocks gaat de Vertex 3 aan kop. Intel's SSD 520 Series is over het algemeen echter sneller.
Grafische kaart
Zoals we vaak bij subnotebooks zien is er geen dedicated grafische kaart aanwezig en zul je het moeten doen met de grafische chip in de processor. De nadruk ligt dan ook niet op grafische prestaties, maar op mobiliteit en dus een langere batterijduur. Om die reden is er zelfs geen mogelijkheid om het systeem te configureren met een dedicated grafische kaart.
In elk geval kunnen we garanderen dat de Graphics 4000 voldoende power heeft voor het gebruik waar de subnotebook voor bedoeld is: office en internet. Veeleisende 3D programma's kun je wel vergeten. De E6230 is dan ook absoluut geen mobiel workstation of mobiele gaming notebook.
Om de grafische prestaties te vergelijken gebruiken we zoals altijd de 3DMark benchmarks. Gelukkig liggen de resultaten geheel op hetzelfde niveau als die van andere notebooks met dezelfde grafische chip en processor. Alleen de Fujitsu Lifebook P772 doet het een stuk beter - met bijvoorbeeld +28% in de 3DMark Vantage benchmark - dan andere geteste systemen met een 3320M CPU en Graphics 4000.
Recente games zijn in het beste geval nog net vloeiend speelbaar met een lage resolutie en minimale details.
| 3DMark 06 Standard Score | 5335 punten | |
| 3DMark Vantage P Result | 3053 punten | |
| 3DMark 11 Performance | 626 punten | |
Help | ||
| lage | gem. | hoge | ultra | |
|---|---|---|---|---|
| Anno 2070 (2011) | 39 | 20 | 13 | |
| Diablo III (2012) | 43 | 26 | 22 |
Emissies
Dankzij de stille SSD is ons test model tijdens beperkte belasting nauwelijks hoorbaar. In dit scenario meten we een constant geluidsniveau van 28 dB(A). Dat is vergelijkbaar met het geluid in een stille omgeving. Wanneer we de belasting verhogen begint de fan sneller te draaien en wordt hij duidelijk hoorbaar. Hierbij wordt een maximaal geluidsniveau van 43.4 dB(A) gehaald. Het geluid dat de fan maakt heeft een redelijk hoogfrequent karakter, maar is wel constant.
Geluidsniveau
| Onbelast |
| 28 / 28 / 28 dB (A) |
| Belasting |
| 38.6 / 43.4 dB (A) |
 | ||
30 dB stil 40 dB(A) hoorbaar 50 dB(A) luid |
||
min:  , med:  , max:  Voltcraft SL-300 Plus (15 cm afstand) | ||
Temperatuur
Tijdens beperkte belasting blijft de Latitude E6230 koel. Wanneer de hardware flink belast wordt, stijgt de temperatuur tot meer dan 40 °C. Omdat het systeem bedoeld is voor office en internet en ten hoogst licht 3D werk, moet dit in de praktijk geen probleem zijn.
In de stress test zien we hoe het systeem omgaat met maximale belasting van CPU en GPU. De core temperaturen van de CPU en grafische chips worden flink warm en bereiken de 100 °C en hoger. Ondanks dat daalt de CPU kloksnelheid niet onder de 2.6 GHz en die van de grafische chip blijft stabiel op 1.2 GHz. De resultaten uit de 3DMark 06 benchmarks die we direct na de stress test uitvoerden waren hetzelfde als die in een normaal scenario (afgezien van hele kleine afwijkingen).
(±) De maximumtemperatuur aan de bovenzijde bedraagt 40.7 °C / 105 F, vergeleken met het gemiddelde van 35.9 °C / 97 F, variërend van 21.4 tot 59 °C voor de klasse Subnotebook.
(±) De bodem warmt op tot een maximum van 43.4 °C / 110 F, vergeleken met een gemiddelde van 39.4 °C / 103 F
(+) Bij onbelast gebruik bedraagt de gemiddelde temperatuur voor de bovenzijde 28.5 °C / 83 F, vergeleken met het apparaatgemiddelde van 30.8 °C / 87 F.
(+) De handpalmsteunen en het touchpad bereiken maximaal de huidtemperatuur (35.1 °C / 95.2 F) en zijn dus niet heet.
(-) De gemiddelde temperatuur van de handpalmsteun van soortgelijke toestellen bedroeg 28.3 °C / 82.9 F (-6.8 °C / -12.3 F).
Luidsprekers
De stereo luidsprekers bevinden zich onderaan de voorste rand van de notebook zodat hun geluid naar de ondergrond gericht is. Dit heeft een positief effect, want het zorgt voor een rijk geluid. Het geluid klinkt dus verrassend gebalanceerd, tenminste zolang de subnotebook op een tafel staat. Het maximale volume, waarop het geluid niet vervormt, is prima voor binnenshuis.
Energieverbruik
Voor een configuratie met een Core i5-3320M CPU en Graphics 4000 grafische chip is het energieverbruik ok. Het verbruik tijdens inactiviteit is in elk geval lager dan elke andere notebook met dezelfde CPU. De 65 Watt adapter kan voldoende vermogen leveren voor het maximale verbruik van 53 Watt.
| Uit / Standby | 0.2 / 0.8 Watt |
| Inactief | 6 / 7.2 / 8.3 Watt |
| Belasting |
42.4 / 53.4 Watt |
   
| |
Key:
min: ,
med: ,
max: Voltcraft VC 940 Plus | |
Batterijduur
Ons test model is voorzien van een 58 Wh Lithium ion batterij, die achter uit de behuizing steekt. In Dell's webshop is ook een 65 Wh batterij beschikbaar.
De maximale batterijduur, bepaald met de BatteryEater Readers test (minimaal helderheidsniveau, energiebesparend profiel, uitgeschakelde draadloze modules) bedraagt bijna 10 uur. Het minium is slechts zo'n 2 uur. Dit resultaat is gemeten met de BatterEater Classic test (maximaal helderheidsniveau, high performance profiel, draadloze modules ingeschakeld). In onze realistische WLAN test wordt elke 40 seconden een nieuwe webpagina met variërende inhoud geladen. Deze test hebben we uitgevoerd met het energiebesparende profiel ingeschakeld en een helderheidsniveau van 148 cd/m² (twee niveau's gedimd). Onder deze omstandigheden kun je via WLAN 5.75 uur internetten.
Fujitsu's Lifebook P772 haalt een iets kortere batterijduur met zijn 63 Wh batterij, maar heeft wel een iets helderder scherm. De Lenovo X230 heeft een iets langere batterijduur en een goed verlicht IPS scherm. HP's EliteBook 2570p heeft het laagste helderheidsniveau van alle vergeleken systemen, maar houdt het ondanks de kleinste batterij (55 Wh) toch iets langer uit.
Samenvatting
Kleine subnotebooks zijn ontworpen voor mobiel gebruik. Ze moeten dan ook robuust en duurzaam zijn, een lange batterijduur hebben, goede prestaties leveren en gebruik buitenshuis zonder beperkingen mogelijk maken.
Dankzij de tri-metal behuizing voldoet de Latitude E6230 in elk geval aan onze eerste criterium. De snelle SSD zorgt voor een korte opstarttijd en korte laadtijden en speelt een grote rol in de prima prestaties die het systeem levert. Ondanks dat je geen hele dag zonder stopcontact door kunt komen, is de batterijduur in vergelijking met de directe concurrentie goed.
Ook met de communicatemogelijkheden en invoerapparatuur kun je erg tevreden zijn. Een groot minpunt blijft echter: het iets te donkere, saaie beeldscherm. Het is simpelweg niet helder genoeg voor gebruik buitenshuis.
In de loop van het testrapport hebben we de subnotebook vergeleken met zijn directe concurrenten. Daarvan levert HP's 2570p de krachtigste prestaties, maar helaas heeft hij ook het minst heldere beeldscherm. Dat van Fujitsu's Lifebook P772 is iets helderder dan dat van ons test model, maar alleen het IPS scherm in de ThinkPad X230 is helder genoeg voor gebruik in de zon (en heeft ruime kijkhoeken).
Afhankelijk van waar je de subnotebook wilt gebruiken, zul je een goede afweging moeten maken van de voor- en nadelen van de beschikbare systemen.
