Wetenschappelijk kolonialisme of vooruitgang? Chronische ziekten kunnen worden genezen door darmbacteriën uit jager-verzamelaarsamenlevingen
Wetenschappers bestuderen het darmmicrobioom van jager-verzamelaars om de gezondheidsvoordelen van een meer 'ongerept' microbioom te begrijpen. Dit onderzoek roept ethische vragen op, maar ook hoop op nieuwe behandelingen voor ziekten variërend van artritis en depressie tot Alzheimer.
Het is heel duidelijk dat we in geïndustrialiseerde landen veel soorten zijn kwijtgeraakt die waarschijnlijk fundamenteel waren voor de menselijke evolutie. Ze zijn gewoon uitgestorven.
- Justin Sonnenburg, een microbiome wetenschapper aan de Stanford Universiteit
Mensen in geïndustrialiseerde landen lijden steeds vaker aan chronische ziekten zoals hartaandoeningen, diabetes en kanker. Deze ziekten houden verband met een aantal factoren, waaronder ongezonde voeding, milieuvervuiling en overmatig gebruik van antibiotica.
Jager-verzamelaars hebben daarentegen een aanzienlijk lager risico op het ontwikkelen van deze ziekten, wat verband zou kunnen houden met de toestand van hun darmmicrobioom. Onderzoekers hebben ontdekt dat de darmbacteriën van jager-verzamelaars diverser en gezonder zijn dan die van mensen in geïndustrialiseerde samenlevingen, na bestudering van de uitwerpselen van de Yanomami van de Yanomami in het regenwoud van de Amazone en van de Hadza in het noorden van Tanzania. Zij hebben mogelijk meer soorten bacteriën die geassocieerd worden met een goede gezondheid.
In een door Justin Sonnenburg gepubliceerd onderzoek vonden onderzoekers bijvoorbeeld enkele miljoenen eiwitfamilies in de darmen van de Hazda-gemeenschap, waarvan meer dan de helft nog niet eerder in de menselijke darm was geïdentificeerd, evenals tienduizenden microbiële genomen die nog niet eerder waren geregistreerd.
Hoe meer diversiteit je hebt, hoe meer [microbiële] genen je draagt. En hoe meer genen je draagt, hoe meer biochemisch werk je kunt doen.
- Emma Allen-Vercoe, microbioloog aan de Universiteit van Guelph in Canada
https://www.nature.com/articles/nri.2017.77
Bacteriële soorten spelen een belangrijke rol bij de spijsvertering, de opname van voedingsstoffen, het immuunsysteem en de geestelijke gezondheid. De redenen voor de verschillen in het microbioom tussen jager-verzamelaars en mensen in geïndustrialiseerde landen zijn complex en worden niet volledig begrepen. Men denkt echter dat de volgende factoren een rol spelen
- Dieet: Jager-verzamelaars hebben over het algemeen een gevarieerder en gezonder dieet dan mensen in geïndustrialiseerde landen. Ze eten meer plantaardig voedsel, minder bewerkt voedsel en minder suiker.
- Omgevingsfactoren: Jager-verzamelaars leven in een natuurlijke omgeving die minder vervuild is met vervuilende stoffen en antibiotica.
- Levensstijl: Jager-verzamelaars zijn over het algemeen actiever dan mensen in geïndustrialiseerde samenlevingen.
Zoeken naar ontbrekende microben in jager-verzamelaarsamenlevingen is een complexe taak die zorgvuldig moet worden uitgevoerd. Het is nog niet duidelijk of er zoiets bestaat als een perfect microbioom, of hoe dat kan worden bereikt. Desalniettemin zou dit onderzoek kunnen leiden tot een beter begrip van het microbioom en de ontwikkeling van nieuwe behandelingen voor ziekten.
Ethiek en wetenschappelijk kolonialisme
Het is ook belangrijk dat microbiome-onderzoek ethische richtlijnen volgt. De rechten en het welzijn van de bestudeerde gemeenschappen moeten worden gerespecteerd. De geïnterviewde onderzoekers willen zich niet inlaten met biopiraterij:
Dat is het idee van geïndustrialiseerde landen die naar landen met een laag of gemiddeld inkomen gaan en daar profiteren van hun hulpbronnen voor hun eigen gewin. Ze gaan naar gebieden met te weinig middelen en nemen van hen, en geven hen geen eigendom over deze dingen die van hun volk en hun land komen.
- Justin Sonnenburg
Gedragsecoloog en menselijk bioloog Alyssa N. Crittenden, die ook termen als "wetenschappelijk kolonialisme" gebruikt, legt uit:
We proberen soorten te onttrekken om onze eigen gezondheid te verbeteren zonder dat de gemeenschap daar iets voor terug krijgt. Als dat geen biopiraterij is, dan weet ik het niet meer. [Het gebeurt vaak wanneer elitegroepen, zoals blanke Amerikaanse onderzoekers, middelen onttrekken aan minder invloedrijke gemeenschappen. Ik ben de eerste om toe te geven dat ik denk dat ik veel fouten heb gemaakt en dingen verkeerd heb gedaan.
Crittenden voegt ook iets toe over een bewoonster van Hadza:
Ze deelde met mij dat ze niet langer wilde meewerken aan werk waarvoor biologische monsters nodig waren: speeksel, moedermelk, urine, bloed of uitwerpselen. Ze zei dat ze doodmoe was van alle onderzoeksteams die binnenkwamen, een project uitvoerden... geen Swahili spraken, de gemeenschap niet kenden... ze was het beu om delen van haar lichaam aan vreemden te geven.
De wetenschapper en oprichter van de Yanomami Societydavid Good, is zelf half Yanomami en half Amerikaans. Zijn manier van werken zou een brug kunnen slaan tussen medische vooruitgang en ethisch gedrag:
De microben zijn in wezen van David en de Yanomami Foundation die hij heeft opgericht. In wezen lenen we dit spul. En het idee is dat als we iets interessants vinden dat wat [intellectueel eigendom] heeft ... dat dat ten goede komt aan de Yanomami.
- Allen-Vercoe
Quelle(n)
