In de wolken...

Ongeveer anderhalf jaar geleden introduceerde Steve Jobs de MacBook Air. En ook al was het ietwat verwaand, werd deze notebook aangekondigd als "de dunste notebook in de wereld". Het fascinerende was dat op dat moment er nog geen sprake was van de 'dunne-notebook-trend" van nu. Na de opkomst van de notebooks is er nu een trend die zich richt op zeer dunne notebooks en blijkt de Air meer modebewust dan ooit tevoren. Daarnaast gaat Apple mee met de tijd en heeft de hardware van de laptop op de schop genomen.  

Wederom een punt waarvoor we verwijzen naar de vorige beoordeling. Qua uiterlijk is er niets noemenswaardig veranderd.

Een specialiteit van de subnotebook is het volledige toetsenbord met toetsen van 1,5 x 1,5 cm. Het toetsenbord ziet er vrijwel hetzelfde uit als die van de MacBook en is foutloos in gebruik. Wij zijn van mening dat het typcomfort beter is dan dat van zijn grote broer - de MacBook Pro. Alleen de pijltjes toetsen zijn een beetje rubber-achtig en klein (0,7 cm hoog). De belettering is georiënteerd op het nieuwe Apple concept met "cmd" in plaats van de "Apple" toets en prima speciale functies op de functie-toetsen (De MacBook Air heeft geen speciale toetsen). Het gebruikelijke punt van kritiek is dat haakjes en accolades niet beletterd zijn (respectievelijk Alt + 5/6 en Alt + 7/8). Voor Windows gebruikers met programmeer ambities is dit helaas nogal irritant.

Het grotere touchpad kan gemakkelijk en precies gebruikt worden. De nieuwe multi-touch functies zoals bijvoorbeeld "zooming" , "browsing" en  "turning" werken even intuïtief als op de iPhone en passen goed in het gehele concept. De enkele touchpad toets biedt helaas geen 'rechts-klik' mogelijkheid en het duurt even voordat je eraan gewent bent vanwege de hoogte van de toets.

 

Over het algemeen laten de input apparaten een goede indruk achter wat je in staat stelt om zonder problemen langdurig op deze subnotebook te werken..

Bron: Input apparaten, Testrapport MacBook Air 2008Review Apple MacBook Air Subnotebook

Wederom is het maximaal haalbare contrast uitstekend. Het subjectieve volledig zwart wordt bevestigd door een meting van slechts 0.49 cd/m2. Hierdoor  wordt het uiteindelijke contrast ratio 694:1. Deze metingen ondersteunen de positieve indruk voor multimedia content.

Volgens onze metingen zit er in de nieuwe MacBook Air een paneel dat goede kleuren produceert, maar geen "Wide Gamut" scherm zoals op verschillende plaatsen werd verkondigd. I vergelijking met een normaal scherm (FSC U9200) komt het paneel van de Air duidelijk beter uit de bus. Als je het paneel echter vergelijkt met de kleuren die de huidige MacBook Pro 13" produceert dan presteert de Air slechter. Beide kleurspectrums RGB en sRGB liggen buiten de greep van het scherm in de MacBook Air.

In termen van kijkhoekstabiliteit blijkt het scherm ook zeer acceptabel te zijn. In het verticale gebied leiden grote kijkhoeken inderdaad tot verstoring van het beeld maar over het algemeen blijft de kijkhoek tolerantie open ter discussie

Nu gaan we verder met het belangrijkste punt van de nieuwe MacBook Air versie namelijk de prestaties. In de 2008 versie van de MBA zat een Intel Merom CPU en een geïntegreerde Intel GMA x3100 grafische oplossing, dus Apple nam de volgende stap met deze nieuwe versie.

Ons testmodel is op het moment de krachtigste en dus de duurste MacBook Air variant. Er zit een Core 2 Duo DL9600 CPU van Intel in, een huidige Penryn dual-core processor met een volle 6MB L2 cache en een maximale kloksnelheid van 2.13 GHz. Het SL label staat voor een bijzonder zuinige CPU met een TDP  (thermal desgn power) van slechts 17W. De op het moment meest gebruikelijke Pxxx chip van Intel presteert duidelijk slechter met een TDP van 25W.
Deze efficiëntie komt uiteraard met een prijs. Intel heeft de prijs op 316 Dollar per stuk gesteld bij aanschaf van 1000 stuks of meer. Voor dezelfde prijs kun je ook een T9600 chip van 2.8GHz kopen, die een stuk meer vermogen verbruikt met een TDP van 35W en meer koeling vereist.

Ook worden we enthousiast van de nieuwe grafische chip. De GMA x3100 was een prehistorische geïntegreerde chip maar de GeForce 9400M zorgt voor een hele verbetering, niet op de laatste plaats vanwege ION.
Als het op prestaties aankomt dan is de 9500M duidelijk beter dan de chips in andere ultradunne notebooks zoals de Intel GMA 4500M HD grafische chip. Chips in de vorm van de G 102M, ATI HD 3470 of de GeForce 9300M G presteren ongeveer vergelijkbaar. Nog een voordeel van de 9400M is het mogelijke gebruik van redering cores met gebruik van OpenCL of CUDA.

Als het op hardware en vorm aankomt staat de MacBook Pro 13 zijn mannetje naast zijn meest nabije concurrent in het Apple assortiment. De vergelijking van de Cinebench R10 laat zijn dat er een grote gaten zitten tussen de prestatieniveaus. Hoewel de MBA duidelijk beter is gaan presteren ten opzichte van het 2008 model, vooral de OpenGL grafische prestaties zijn indrukwekkend, blijft het apparaat toch achter op de MacBook Pro 13-inch.

Dat de MacBook Air achter blijft op de MacBook Pro 13" blijkt uit de prestaties en ook uit de de resultaten van de Xbench 1.3 benchmark test. Wat volgt zijn de gemiddelde resultaten van drie tests, omdat we uit ervaring weten dat er bij Xbench inconsistentie op kan treden.

Zelfs al staan ze in de schaduw van de CPU en GPU, ook het geheugen en de harde schijf zijn belangrijke onderdelen, die een directe impact hebben op de dag-toto-dag prestaties. Apple heeft voor beide onderdelen goede hardware uitgekozen. In de huidige versie van de MacBook Air zit in totaal twee gigabyte aan snel DDR3 geheugen dat direct op het moederbord is gesoldeerd. Eventuele upgrades zijn dus niet mogelijk.

Ook levert de beloofde 128GB SSD in ons testmodel goede prestaties. Daarnaast wordt de huidige MBA ook geleverd met een 120GB / 4200 rpm harde schijf (1.8"). De prestaties van deze schijf lopen echter duidelijk achter op die van de SSD. Meer hierover vind je in ons uitgebreide SSD testrapport. Het prijsverschil tussen de beide schijven is enorm. Je zult een extra 300 Euro moeten neerleggen voor de upgrade van het opslagmedium. Je zult dan wel beloond worden met een duidelijk verbetering in kantoor-prestatie met extreem korte laadtijden.

De 1.8" SSD van Samsung scoort inderdaad aanzienlijk beter in vergelijking met harde schijf, voor de langame 4200 rpm schijven, maar in vergelijking met de huidige snelle SSDs (bijvoorbeeld die van Intel) is de SSD van Samsung vrij zwak. De maximale read tijden van iets minder dan 100 MB/s kan goed meeconcurreren maar de schrijfsnelheid van ruim 55 MB/sec is een stuk zwakker dan dan die van sterke SSDs met snelheden van over de 100 MB/sec.

xxxxx

The important 4K read- and write-speed is 16.7 MB/sec for reading, which is thoroughly considerable, for writing just short of 6 MB/sec is, however, rather weak. As you only have the choice between a very slow 4200 rpm HDD and this Samsung SSD in the Air, the choice should clearly be the SSD for power users, as it clearly speeds up daily work.

In Windows Vista (met gebruik van Bootcamp) hebben we iets duidelijker gekeken naar de prestaties van de componenten. Theoretisch zou de 2.13 GHz Core 2 Duo L9600 goede prestaties moeten leveren dankzij de 6 MB L2 cache. De benchmarks laten echter extreem fluctuerende resultaten zien. Volgens verschillende tools loopt de CPU maximaal op slechts 1.6 GHz en is dus beduidend langzamer dan de specificaties laten zien. Blijkbaar is de koeling capaciteit van de dunne behuizing niet genoeg voor de relatief snelle CPU. Met een externe notebook koeler, getest in een koude omgeving direct na het opstarten werden er duidelijk betere resultaten behaald. Hierdoor zitten de prestaties ergens tussen die van een 1.2 GHz SU9300 tot die van een 2.0 GHz T7200 Core 2 Duo. Als je de CPU echter constant belast kun je lagere prestaties verwachten.

Interessant genoeg leverde een stress test onder Mac OS gedurende enkele uren terwijl Cinebench aanstond geen slechtere resultaten op dan een koud testmodel. Wel waren de prestaties duidelijk minder als je de MBA gebruikt onder Mac Os op een zachte ondergrond  (bijvoorbeeld een bank). Hier bereikte de laptop en fractie van de voorgaande resultaten. Over het algemeen valt ook op dat de resultaten van de Cinebench benchmark in koude testomstandigheden hoger uitvallen onder Windows dan onder Mac OS.

DPC Latencies

Helaas waren de DCP latencies onder Bootcamp (3.0 van Snow Leopard) zoals gewoonlijk bij Apple computers erg hoog en is geluid en video streamen over USB niet aan te raden. Alleen door het afsluiten van Bootcamp.exe (relevant voor onder andere de speciale functies van het toetsenbord) in de taskmanager vielen de DCP latencies weer in de geel en groene regio's (zie diagram).

Er is veel onveranderd gelaten, maar sommige dingen zijn duidelijk verbeterd. Ook de kampen van Apple liefhebbers en haters zijn onveranderd gebleven. Uiteraard moet ik, als een test editor, de huidige Apple MacBook Air zowel prijzen als kritiek leveren. Ja, zoals altijd is de MBA ongeëvenaard als het op afwerking en materiaal aankomt. Mogelijke concurrenten zoals de Dell Adamo, de Thinkpad X300 / X301 alsmede de MSI X340 komen hier niet eens in de buurt. En ook al deze laptops heb ik uitvoerig getest.

Desondanks zijn er ook punten waar we kritiek om moeten leveren. Zo is daar het gebrek aan connectiviteit, wat als een schande omschreven kan worden. Slechts een USB poort is echt niet ok. Een muis, UMTS modem, USB sticks, externe harde schijven, etc. Al deze apparaten leveren grote problemen op voor de MBA, of beter gezegd, zo lang twee van deze mogelijkheden elkaar overlappen. Dan is daar ook nog de positie van de USB poort. Alle jacks die verschillen van de dunne USB standaard leiden tot problemen met de Air.
Ook het gebrek aan een LAN poort is een punt van kritiek. Het enige alternatief is een LAN poort via de USB maar dat leidt weer tot bovenstaand probleem en is dus geen aantrekkelijke oplossing. Verder is de onwillendheid van Apple om gebruik te maken van nieuwe communicatietechnologieën zeer spijtig. Geïntegreerde UMTS/HSDPA zou zeer wenselijk zijn in Europa, zelfs als je de uitmuntende mobiliteit van de laptop beschouwd.

Het probleem van het glanzende scherm wordt niet optimaal opgelost maar wel zo goed mogelijk. De uitstekende helderheid zorgt er samen met het anti-reflectieve schermoppervlak maakt gebruik buitenshuis mogelijk. Het hoge contrast is een pluspunt voor het vloeiende schermoppervlak. Dit kan allemaal wel zo zijn maar een mat oppervlak zou desalniettemin wenselijk zijn. Ook de slechte verlichting van het scherm is een minpunt.

De prestaties van de componenten zijn zeker adequaat voor dagelijks gebruik. Vooral de 9400M grafische kaart kan zijn spieren laten gelden in video's en games in vergelijking met andere geïntegreerde grafische kaarten. De 21. GHz Core 2 Duo CPU blijkt helaas niet te presteren zoals verwacht, in ieder geval niet onder Windows. Blijkbaar ligt de kloksnelheid van de processor rond de 1.6 GHz en daar onder. Je kunt je de moeite om de 2.1 GHz variant van de CPU te bestellen dus besparen en gewoon voor de 1.68 GHz versie gaan.

Over het algemeen blijkt het eindoordeel niet zo verdeeld te zijn, waarschijnlijk door de brede opinies van de gebruikers van deze netbook en hoe de MacBook zichzelf neerzet. Hardware komt en gaat maar in belangrijkste punt blijft nog steeds het Operating System. Windows Vista/7 of Mac OS is de grote vraag en is uiteindelijk belangrijker dan een hardware meting. Met bootcamp presenteert Windows een alternatief maar Apple biedt hier uiteindelijk toch een slechtere gemiddelde prestatie.