Mobiel Internet
Toegang tot het Wereld Wijde Web overal, altijd?
Internet toegang zonder verbonden te zijn met een modem of telefoonaansluiting is een nieuwe vrijheid voor notebook gebruikers die in dit artikel in detail wordt besproken. Ontwikkeling, technologie, hardware en vergelijkende tests geven suggesties, hints en tips om een laptop en laptop accessoires te kiezen voor internet toegang via GPRS/UMTS.
Ontwikkeling
56k modems en ISDN kaarten wonnen onze liefde doordat ze netjes hun plicht vervulden, en zullen onze gedachten niet snel verlaten. Het begin van onze internet ervaring was door de hele nacht door op het Wereld Wijde Web te sturen op onze Bondi-blue iMac gebruikmakend van AOL. Dat waren de goede oude dagen, maar de dag van vandaag nog maar moeilijk in de beelden.
Het is 2009, verschrikkelijk snelle breedband verbindingen tegen lage prijzen zijn niet langer een droom. WLAN, Bluetooth, draadloze randapperatuur zijn allemaal dingen die bijdragen tot het comfort van een thuiskantoor en met kabels rommelen is iets uit het verleden geworden.
De vooruitgang die mobiel internet geboekt heeft is gemakkelijk te zien. Onze afhankelijkheid van mobiele technologie heeft tot revolutionaire, snelle en sensationele mogelijkheden geleid. GSM's hadden reeds in de prille jaren 90 toegang tot het internet, maar het gebruik ervan was sporadisch door de hoge kosten die daar aan verbonden waren, en de lage snelheden. De constante evolutie van GSM technologie wordt duidelijk door ze op een rijtje te zetten, HSCSD, GPRS, EGPRS,.. Vandaag de dag zijn het UTMS met HSDPA en HSUPA die een snelheid hebben die voor het eerst gezien kan worden als echte concurentie voor normale breedband aansluitingen - zeker in plattelandsomgevingen, die niet op het normale breedband netwerk aangesloten kunnen worden en daarom op UMTS aangewezen zijn.
De stabiele ontwikkeling van de netwerken maken mobiel internet gebruik (overal en op elk moment) interessant. Hoge snelheden, relatief snelle fallback netwerken als UMTS niet beschikbaar is, en dalende kosten laten de potentiële interesse in internet toegang via deze technologieën toenemen.
Mobiele Technologie - Ontwikkeling
GPRS (General Packet Radio Service) packet-georiënteerde transmissie methode, biedt een maximale snelheid van 56kbit/s, die doet denken aan de modem-tijd.
EDGE (Enhanced Data Rates For GSM Evolution) – een opvolger van de GPRS technologie, die een snelheid van 220 kbit/s mogelijk maakt (hogere snelheden hangen af van het netwerk). EDGE is vooral door T-Mobile geadverteerd en uitgebreid en zorgt voor een relatief snelle verbinding als UMTS niet beschikbaar is.
UMTS (Universal Mobile Telecommunications Systems)
HSDPA (Highspeed Downlink Packet Access)
HSUPA (Highspeed Uplink Packet Access)
UMTS kan een doorvoersnelheid tot 384 kbit/s halen (download) en 384 kbit/s (upload). HSDPA heeft stukken hogere doorvoersnelheden, namelijk 1200 kbit/s, 3600 kbit/s en 7200 kbit/s voor de download (netwerkafhankelijk) en tot 2000 kbit/s upload. De hogere snelheden zijn echter alleen mogelijk op plaatsen als conferentiecentra en specifieke delen in steden.
De volgende niveau's van HSPA zijn al in ontwikkeling. De downloadsnelheden zullen verhoogt worden van 14,4 Mbit/s tot 84 Mbit/s, en de uploadsnelheid van 5,7 Mbit/s naar 11,5 Mbit/s.
| Technologie | Download | Upload |
|---|---|---|
| GPRS | 53 kbit/s | 26 kbit/s |
| EGPRS (EDGE) | 236 kbit/s | 236 kbit/s |
| UMTS | 384 kbit/s | 64 - 384 kbit/s |
| HSDPA | 1800 kbit/s | 384 kbit/s |
| 3600 kbit/s | 384 kbit/s | |
| 7200 kbit/s | 384 kbit/s | |
| HSDPA/ HSUPA | 7200 kbit/s | 1400 - 2000 kbit/s |
Ontvangst kwaliteit
De bitrate is afhankelijk van de specifieke locatie en kwaliteit van de verbinding. Muren, draadloze netwerken (Dect, WLAN, enz.), grote hoeveelheden metaal zijn belangrijke hindernissen. Besturingssysteem, firmware versie en andere systeem componenten zijn eveneens belangrijk. Er zijn ook concequenties wanneer er teveel gebruikers met eenzelfde antenne verbonden zijn, de maximum capaciteit kan overschreden worden waardoor de snelheid elke gebruiker verlaagd wordt. De maximum bandbreedte ligt theoretisch op 7,2 Mbit/s voor de downloadsnelheid en 2 Mbit/s voor de uploadsnelheid, maar dat is alleen het geval als de mast die bandbreedte beschikbaar hebben. Momenteel is dit enkel het geval in enkele metro stations en conventie centra in Duitsland. Het netwerk in Australië is uitgebreider en geavanceerder. Exacte beschikbaarheid kan bij de provider opgevraagd worden.
Wat wij in onze test omgevingen te weten gekomen zijn, kan je terugvinden in onze Test resultaten.
Netwerk Beschikbaarheid
Wat het dekkingsgebied betreft is T-Mobile duidelijk de leider. EDGE, UMTS, HSDPA en HSUPA zijn allen ondersteunt en worden constant uitgebreid. EDGE heeft bijna dekking over het hele land, en UMTS is in verschillende regio's beschikbaar ([2][3]).
Langs de andere kant, betreffende EDGE beperken Vodafone en O2 de uitbreiding ervan tot de gebieden die buiten het bereik van UMTS liggen. Op vlak van UMTS heeft O2 nog veel in te halen, maar met een paar grote stappen kunnen ze ver raken. [5][6].
E-Plus heeft aangekondigd om de HSDPA uitbreiding te vertragen en verder te werken aan volledige EDGE dekking, de GPRS accellerator tot het einde van 2009 (90%) [1][4].
Oostenrijk heeft deze providers om uit te kiezen: Drei, T-Mobile, Orange, en A1 [3][7][8][9].
Bronnen (Duitse artikels):
[1] Meldung Heise EDGE und UMTS Ausbau E-Plus [2] Netzausbau T-Mobile Deutschland [3] Netzausbau T-Mobile Österreich [4] Netzausbau e-Plus Deutschland [5] Netzausbau Vodafone Deutschland [6] UMTS Verfügbarkeit O2 Deutschland [7] Netzausbau Drei [8] Netzausbau A1 [9] Netzausbau Orange
Prijzen
Mobiele providers bieden verschillende soorten prijzen, waaronder prijs per data (prijs/MB), dagelijkse vaste prijs (met datalimiet), en werkelijke vaste prijzen. Welke optie het beste is voor welke persoon hangt erg af van het gebruik, budget en vraag.
Additionele functionaliteiten voor abonnement klanten zijn soms een prijs-aantrekkelijk ten opzichte van een losstaand contract. Prijs en prestaties verschillen sterk en vereisen de kennis van een expert: Welkom in de jungle.
Een kort overzicht van de prijsmodellen staan in de volgende tabel.
Tarief modellen (voorbeeldlijst)
| Rate | Prijs | Functionaliteiten |
|---|---|---|
| Prijs / MB | Start bij ongeveer 24 cent/MB (simyo) | Geen hogere kosten bij langer gebruik |
| Dagelijkse prijs(Prepaid) | van 2,50 (Fonic) tot 4,90 (T-Mobile/ Vodafone) | Verlaging snelheid als het inbegrepen volume overschreden wordt (meestal 1GB). Sticks beginnen bij69.95€ (T-Mobile)/ 89.95€ (Fonic) |
| Maandelijkse vaste prijs (Prepaid) | Start bij 9.90 (Simyo) | Verlaging snelheid als het inbegrepen volume overschreden wordt (meestal 1GB). |
| Data tarief voor bestaande mobiele contracten | 25 €/ Month (O2 Active Data) | 10 GB/maand inbegrepen, daarna snelheidsverlaging |
| Data tarief (als alternatief voor DSL) | 30 €/ Month web`n`walk@home100 | 4.95 voor web`n`walk Card Compact III/ 100 uur inbegrepen |
| Flat rates | Start bij 25€ (Base,Mobilcom) | 5GB inbegrepen, dan snelheidsverlaging |
| Flat rates zonder tijd of datalimiet | Start bij 29?95 euro/maand Moobicent mobile DSL Flat | 24 maanden contract/Vodafone net |
Tarief brainstorming
- Extra kosten moeten soms in het achterhoofd gehouden worden voor sommige data tarieven: basis tarief, activatie tarief, verloren SIM kaart, telefoon kosten.
- Veel bedrijven bieden hun klanten compatibele verbindings hardware, zoals USB-sticks en data kaarten (zoals bijvoorbeeld T-Mobile's Web'n'walk stick HSDPA 7,2 Mbit/s, gekocht bij Xtra Pac Dayflat kost deze €69), voor een verlaagde prijs.
- Zij die overwegen om een data optie aan hun al bestaande telefooncontract toe te voegen, dienen te controleren of hun SIM kaart UMTS al ondersteunt. Anders moeten er nog worden bij betaald voor een nieuwe of tweede SIM kaart.
- Een tweede SIM kaart is alles bij elkaar nog niet eens zo'n slecht idee, als hetzelfde contract voor zowel praten als surfen gebruikt wordt. Op die manier kan een SIM kaart in de telefoon blijven zitten en de andere in de laptop of stick. Op die manier moet de SIM kaart niet steeds uit een toestel gehaald worden om het in een ander te steken. Een tweede SIM kaart is echter overbodig als de telefoon gebruikt wordt als een modem.
Hardware
Voordelen: als er maar enkele USB poorten beschikbaar zijn, of te dicht bij elkaar geplaatst zijn op de notebook, worden deze poorten vrijgehouden zodat andere USB randapperatuur daar op aangesloten kan worden. Een bijkomend voordeel is dat hoge belasting geen impact heeft op andere USB apperatuur (of omgekeerd).
Met een geschikte adapter kunnen Epxresscards ook in PCMCIA-slots gestoken worden zodat ook oudere notebooks ze kunnen gebruiken.
Nadelen: Drivers en software installatie moet via een CD gebeuren (problematisch voor laptops zonder een CD/DVD lezer). Voor het transport moet de kaart verwijdert worden om schade te vermijden.
USB-Sticks
Voordelen: Flexibel en ook bruikbaar voor desktop computers, drivers en software staan op de stick en de installatie verloopt automatisch. Modellen met microSDHC kunnen ook gebruikt worden als een extra opslag apperaat dat verschijnt bij het insteken.
Nadelen: vrij dikke behuizing, kan andere USB poorten blokkeren, moet uitgetrokken worden bij transport, kan breken.
Laptops met onboard UMTS-hardware
Voordelen: alles is ingebouwd, geen transportproblemen, ingebouwde antennes in de behuizing, een geheel.
Nadelen: toegang is aan een enkele laptop voorbehouden, extra kosten van de fabrikant.
GSM als UMTS Modem
Voordelen: Vrijwel altijd beschikbaar als geïmproviseerde oplossing
Nadelen: de batterij van de GSM gaat snel leeg, tragere doorvoersnelheden, connectie met Bluetooth 2.0 maakt een snelheid van maximum 2.1 Mbit/s mogelijk, GSM's met HSDPA/HSUPA zijn duur.
Voorbeelden van alternatieve hardware voor mobiele verbindingen
| Hardware type | Provider | Bitrate in kbit/s |
|---|---|---|
| Huawei E620 PCMCIA | Vodafone Mobile Connect Card | 1800 (D) 384 (U) |
| Novatel XU870 [1] Express [2] | T-Mobile ExpressCard I | 3600 (D) 384 (U) |
| Option GE0301 Express [2] | Vodafone/ T-Mobile | 7200 (D) 1450 (U) |
| Huawei E176 USB | T-Mobile Stick IV | 7200 (D) 2000 (U) |
| Novatel MC950D USB | Vodafone Mobile Connect | 7200 (D) 2000 (U) |
| Samsung SGH Z810 USB | ePlus SGH-Z810 | 7200 (D) 384 (U) |
| Sony X1 Xperia Cell Phone | 7200 (D) 2000 (U) | |
| Samsung I8510Innov8 Cellphone | 7200 (D) 384 (U) |
[1] tot 7200 kbit/s mogelijk met een Firmware update.
[2] Mogelijk om ze in een PCMCIA slot te gebruiken met een adapter.
Laptops met UMTS
Laptops met UMTS worden door de meeste fabrikanten wel aangeboden. Een uitzondering daarop is Apple. Hun laptops hebben geen UMTS mogelijkheden. Als je interesse hebt in UMTS zul je daarvoor op oplossingen van derde moeten rekenen. Daarnaast is UMTS een standaard optie geworden voor zakelijke modellen, subnutebooks, ultraportables en netbooks. De prijs verschilt sterk van fabrikant tot fabrikant, van een paar euro (als voorbeeld, Lenovo's Thinkpad SL300) tot meer dan 100 euro (Dell Latitude serie).
Voorbeelden van laptops met een ingebouwde UMTS module
| Fabrikant | Reeks |
|---|---|
| Acer | Aspire One, Travelmate 6293,6493 |
| Asus | U3S, Eee 1000H Go, Eee 901 Go, V2S |
| Dell | Latitude, Vostro, XPS usw. |
| Fujitsu Siemens | Lifebook, Esprimo, Celsius |
| Hewlett Packard | HP 6730, 6735, 25xxp, 85xx, |
| Lenovo | Thinkpads SL-,X-, R-, T-, W-Series |
| Samsung | NC10, Q1 |
| Sony | SZ, Z, TT, TZ |
| Toshiba | Portegé R-,M-,A- Series, Tecra, Satellite Pro |
Neem ook een kijkje naar onze aankoop handleiding en naar ons uitgebreid test lab.
Test
We hebben verschillende soorten hardware gebruikt in onze test: USB-sticks, PCMCIA/ExpressCard, en een GSM. We maten de snelheid op verschillende netwerken en op verschillende plaatsen. Elke meting is zeven keer herhaald om een redelijk gemiddelde uit te kunnen komen, ondanks de vrij hard verschillende snelheden. Verder tonen we nog de hoogste en de laagste waarde die we maten. De tests met de GSM werden steeds via een USB kabel gedaan en niet via Bluetooth, om daar nog een vertragend element uit te sluiten. Weet dat via Bluetooth de maximum bitrate momenteel beperkt is tot 2,1 Mbit/s.
Vervolgens bekeken we de impact op de batterij en draaiden we ondertussen tests met de Battery Eater tester. We besloten de Reader's test te gebruiken, omdat het verschil onder small en high load, in Classic modus gesimuleerd, nogal klein waren. Verder is de load meestal niet hoog voor internet applicaties. We maten ook nog het stroomverbruik met een watt meter (type: Voltcraft Energy3000). De testresultaten kunnen verder op deze pagina gevonden worden. De mobiele telefoon werd niet met Bluetooth, maar met een kabel verbonden, om te vermijden dat het stroomverbruik nog meer zou stijgen door Bluetooth te gebruiken.
Ontvangstkwaliteit van de netwerken en verschillen in locatie
We voerden onze tests uit op drie verschillende netwerken: E-Plus, O2 en T-Mobile. Het test gebied was Bonn (in het centrum, buiten het zakelijke gebied, en het landelijk deel. Binnen de stad zelf hebben we steeds goede signaal kwaliteit, in de landelijke gebieden hingen we van de locatie af van verbindingsproblemen en geswitch tussen GPRS, EDGE en UMTS.
Op het E-Plus netwerk, haalden we al snel de maximum snelheid van 384 kbit/s (down- en upload), die ook zonder problemen door de andere providers werd bereikt. We hebben daarom geen aparte tabel voor individuele metingen van het E-Plus netwerk.
We namen een snelheidsboost waar op het O2 netwerk, waarop alle toestellen buiten de W880i meer dan hun dubbele doorvoersnelheid haalde tot ongeveer 1000 kbit/s download. De uplink-prestaties verschilden echter niet veel van ePlus', en haalde 380 kbit/s via UMTS zonder HSUPA.
Het T-Mobile netwerk bleek nog beter te zijn. Met een doorvoersnelheid tot 2174 kbit/s download en tot 1414 kbit/s upload, wat een grote snelheid winst is.
Op alle netwerken merkten we een groot verschil op in prestaties afhankelijk van het tijdstip van de dag. In de vroege ochtend of late avond hadden we de hoogste snelheden. Tijdens de dag lag de snelheid opmerkelijk (40 tot 50%) lager. De slechtste tijd bleek zaterdag namiddag tussen 14.00 en 18.00 te zijn, bij regen. Ook op het T-Mobile netwerk haalden we op dat moment niet meer dan 500 kbit/s.
Stedelijke metingen (O2)
| Test hardware | Stad Waarde/ Download (kbit/s) | Stad Waarde/ Upload (kbit/s) |
|---|---|---|
| Huawei E160 | min. 88/ max. 212/ gemiddeld 169 | min. 148/ max. 389/ gemiddeld 304 |
| Option GT Max PCMCIA | min. 147/ max. 412/ gemiddeld 228 | min. 192/ max. 378/ gemiddeld 309 |
| Huawei E870 Express | min. 131/ max. 232/ gemiddeld 199 | min. 367/ max. 375/ gemiddeld 371 |
| Sony Ericsson W880i | min. 66/ max. 200/ gemiddeld 126 | min. 62/ max. 164/ gemiddeld 113 |
Stedelijke metingen (T-Mobile)
| Test Hardware | Stad Waarde/ Download(kbit/s) | Stad Waarde/ Upload (kbit/s) |
|---|---|---|
| Huawei E160 Stick | min. 386/ max. 1867/ gemiddeld 1102 | min. 304/ max. 389/ gemiddeld 348 |
| Option GT Max PCMCIA | min. 307/ max. 1698/ gemiddeld 989 | min. 376/ max. 382/ gemiddeld 379 |
| Huawei E870 Express | min. 289/ max. 2000/ gemiddeld 1062 | min. 681/ max. 1414/ gemiddeld 969 |
| Sony Ericsson W880i | niet getest | niet getest |
Stedelijke metingen Edge UMTS (O2)
| Test Hardware | Stad Waarde/ Download(kbit/s) | Stad Waarde/ Upload (kbit/s) |
|---|---|---|
| Huawei E160 | min. 426/ max. 992/ gemiddeld 793 | min. 366/ max. 373/ gemiddeld 370 |
| Option GT Max | min. 406/ max. 998/ gemiddeld784 | min. 366/ max. 376/ gemiddeld 372 |
| Huawei E870 | min. 460/ max. 1064/ gemiddeld 803 | min. 361/ max. 376/ gemiddeld 371 |
| Sony Ericsson W880i | min. 224/ max. 392/ gemiddeld 344 | min. 189/ max. 370/ gemiddeld 261 |
Stedelijke metingen buitenwijken UMTS (T-Mobile)
| Test Hardware | Stad Waarde - Buitenwijken/ Download (kbit/s) | Stad Waarde - Buitenwijken/ Upload (kbit/s) |
|---|---|---|
| Huawei E160 Stick | min. 876/ max. 2161/ gemiddeld 1195 | min. 368/ max. 376/ gemiddeld 373 |
| Option GT Max PCMCIA | min. 406/ max. 998/ gemiddeld 784 | min. 371/ max. 376/ gemiddeld 374 |
| Huawei E870 ExpressCard | min. 800/ max. 2174/ gemiddeld 1189 | min. 937/ max. 1312/ gemiddeld 1119 |
| Sony Ericsson W880i | niet getest | niet getest |
Metingen, platteland EDGE (T-Mobile)
| Test Hardware | Waarde platteland/Download EDGE in kbit/s | Waarde platteland/Upload EDGE in kbit/s |
|---|---|---|
| Huawei E160 Stick | min. 42/ max. 222/ gemiddeld 158 | min. 16/ max. 114/ gemiddeld 86 |
| Option GT Max PCMCIA | min. 28/ max. 236/ gemiddeld 176 | min. 1/ max. 95/ gemiddeld72 |
| Huawei E870 ExpressCard | min. 30/ max. 232/ gemiddeld 164 | min.12/max. 112/ gemiddeld 89 |
| Sony Ericsson W880i | niet getest | niet getest |
Samenvatting van de snelheid testresultaten
De Sony Ericsson W880i (met de UMTS-standaard maar zonder HSDPA ondersteuning) zat snel tegen zijn grenzen aan. Het had nog redelijke doorvoersnelheden als het signaal zwak was, maar kon zijn concurrenten niet bij houden omdat hij geen HSDPA ondersteuning heeft (max. 392 kbit/s) bij betere omstandigheden, en verliest duidelijk aandeel. Het gekozen netwerk maakte hier niet veel uit.
Het duurde aanzienlijk langer om de GT Max (T-Mobile Web`n`walk Card Compact, die een maximum downloadsnelheid van 1,8 Mbit/s heeft, naar zijn limieten te sturen. 1741 Kbit/s downloadsnelheid was het maximum dat we konden halen met deze kaart. Het is verder enkelijk mogelijk op T-Mobile netwerken en op redelijke tijdstippen en optimale omstandigheden. Hij raakte dus dicht bij de maximale doorvoersnelheid van de specificatie, maar werd ingehaald door de volgende toestellen.
Er was geen verschil op vlak van upload snelheid met ongeveer 380 kbit/s op drie netwerken. Hier werd de hardwarematige beperking duidelijk.
Zaterdag ochtend tussen 06.00 en 10.00 werden de beste doorvoorsnelheden gehaald, boven de 2000 kbit/s. Op dit ogenblik presteerde de Huawei E870 (ExpressCard) het om een snelheid van 2174 kbit/s neer te zetten, dicht gevolgd door de Huawei E160 USB stick die een maximum van 2151 kbit/s haalde. Deze zeer nauwe overtreffing ligt minder op vlak van techniek en meer op de willekeurige hoge eenmalige meting, die waarschijnlijk even goed gehaald had kunnen worden door de E160. Dit wordt ook bewezen door de erg vergelijkbare gemiddelde waarde, waar de E160 zelfs iets beter is. We konden de technische haalbare snelheid (3,6 mbit/s stick en 7,2 mbit/s Express card) niet bereiken met deze twee. Bij de upload snelheid test is dit niet anders, met de Huawei E870 kaart haalden we probleemloos 1414 kbit/s en soms zelfs de maximum haalbare snelheid. De stick presteerde hier merkbaar slechter. Met ongeveer 380 kbit/s is deze vergelijkbaar met de GT Max oplossing.
Edge kon enkel op het T-Mobile netwerk getest worden, omdat het EDGE signaal voor E-Plus en O2 te zwak was in ons test gebied. We namen relatief vaste doorvoersnelheden waar, met een maximum van 236 kbit/s download en 114 kbit/s upload. Als deze snelheden overal beschikbaar zouden zijn (zoals T-Mobile beloofd) is dit een vrij goed fall-back netwerk als UMTS niet beschikbaar is.
Wat GPRS betrof, besloten we geen uitgebreide metingen te doen, maar slechts een paar ter vergelijking. De snelheden zijn laag en verbindingsproblemen komen frequent voor, maar dit alternatief blijkt wel de enige redelijke te zijn voor e-mail gebruik in de praktijk. Via deze verbinding surfen is enkel voorbehouden aan gebruikers met veel tijd.
Samenvatting testresultaten voor stroomverbruik / Battery Eater
Tot onze verbazing konden we vaststellen dat, ondanks dat het een eigen stroombron heeft, een GSM niet de meest energie efficiënte methode is om met een netwerk te verbinden. Met een totaal van 17,7 W verbruik, verbruikt deze methode 0,8 W meer dan de compacte GT Max oplossing in vergelijking met de Tecra A2. Dit betekend 9 minuten minder draaitijd in de Battery Eater Reader's test. Een reden hiervoor kan zijn dat de GSM onmiddeliljk begint op te laden als hij via USB aangesloten wordt, zelfs als de batterij vol is. De Huawei E160 had de grootste honger naar stroom, die 19,6 W nodig had, en slechts 91 minuten runtime haalde. Dat overschrijdt de al niet zo zuinige Hauwei E870 Expresscard met 0,8W en 5 minuten minder draaitijd. (alle metingen staan in de onderstaande tabel).
Om samen te vatten, het stroomverbruik met verschillende UMTS hardware verschilt sterk. Zij die afhangen van mobiel computer gebruik en een internet verbinding moeten daar op letten wanneer ze kiezen welke hardware ze kopen om te vermijden dat de batterijduur niet al te hard naar beneden getrokken wordt. Helaas konden we ingebouwde modules in laptops niet meten. Als de testresultaten daarvan beschikbaar zijn, zullen we die gegevens nog toevoegen.
| Inactieve Computer | 15W | 160 min |
| Hardware | met UMTS | BE Reader |
| Surf Stick | 19.6W | 91 min |
| Compact | 16.9W | 111 min |
| Express | 18.8 | 96 min |
| W880i | 17.7W | 102 min |
Conclusie
Zij die zoeken naar een laptop met een uitgaande verbinding naar het Wereld Wijde Web hebben veel verschillende mogelijkheden tot hun beschikking dezer dagen. Stick, Express card, PCMCIA kaart, een onboard laptop kaart, een GSM, voor iedereen is er wel wat naar zijn/haar voorkeur en wensen.
De hardware mogelijkheden die vandaag de dag beschikbaar zijn bieden meer dan de netwerken van providers kunnen invoeren. Bij de aankoop van een nieuwe laptop kan je wat dit betreft weinig mis doen en je eisen de vrije loop laten.
Sticks zijn wel erg eenvoudig en flexibel in gebruik en erg goedkoop. Het nadeel is dat de hardware uit de laptop steekt en het extra stroomverbruik.
PCMCIA en Expresscards hebben het voordeel dat ze geen USB poorten bedekken en niet erg groot zijn (compacte versies zoals de GT Max zijn zelfs erg klein). Afhankelijk van het model dat ze gebruiken verbruiken ze erg weinig stroom en presteren ze even goed als USB-sticks. Het nadeel is dat ze beperkt zijn tot laptops, de hogere prijs en de software installatie moeilijker is als er geen optisch station in de laptop aanwezig is.
GSM's zijn een alternatief als je extra hardware wil vermijden en al een HSPA-ready GSM hebt. Hou er rekening mee dat sommige een onhandige installatie procedure hebben en ook nogal hun impact op de batterij hebben.
Om klaar te zijn voor toekomstige netwerk ontwikkelingen, maakt het niet echt uit wat je haalt, zo lang het een model is met 7,2 Mbit HSDPA en/of HSUPA ondersteuning. Dit is echter niet van belang tot de netwerk providers de correcte infrastructuur ervoor aanbieden.
Momenteel is het belangrijkste het juiste netwerk kiezen. E-Plus gebruikers zijn gezegend door lage prijzen, maar de gebruikers hoeven niets meer dan basic UMTS snelheden te verwachten. Een betere keuze is O2, die HSDPA ondersteuning heeft, gecombineerd met redelijke prijzen. Ten slotte is er nog T-Mobile, die het beste netwerk heeft volgens onze tests, maar verder ook wel aardig prijzig is.
