Fukushima blijft een onthullend onderzoeksobject: Nieuwe lessen uit de fall-out

Wat er in 2011 fundamenteel misging in de kerncentrale van Fukushima Daiichi is grotendeels bekend. Een zeebeving gevolgd door een tsunami veroorzaakte aanzienlijke schade aan de reactorlocatie.

De kernsmeltingen als gevolg van het wegvallen van de koeling vernietigden grote delen van de kerncentrale. Daarnaast kwamen er radioactieve stoffen vrij, ongeveer een vijfde van de hoeveelheid die vrijkwam bij het ongeluk met de reactor in Tsjernobyl.

Er zijn al enkele lessen geleerd van de ramp. De reactorblokken van nieuw gebouwde kerncentrales worden bijvoorbeeld verder uit elkaar gebouwd, omdat het ventilatiesysteem van één blok werd vernietigd door de explosie van een ander blok in Fukushima.

Een huidige studie, die kan worden bekeken op iSciencegaat voornamelijk over het patroon van de fall-out van de ramp. Tijdens het stilleggen van de reactoren moest de druk worden verlaagd, wat leidde tot besmetting in een strook van meer dan 50 kilometer lang.

De centrale vraag was hoe dit beeld precies had kunnen ontstaan. Immers, zelfs na vijf jaar was de straling in deze uitgestrekte zone zo hoog dat de typische jaarlijkse dosis al na minder dan twee weken wordt bereikt. Kort na het ongeluk waren een paar dagen genoeg.

De onderzoekers concluderen daarom dat de drukverlaging volgens een vast protocol werd uitgevoerd. Op het cruciale moment waaide de wind landinwaarts, terwijl hij een paar uur eerder naar zee was gedraaid.

Twee andere punten worden veel kritischer bekeken. Zo was de informatie die aan het publiek werd verstrekt duidelijk te technisch. Mogelijke blootstelling aan straling werd vermeld in milli- en microsievert per uur, waar bijna niemand zich in kan vinden, in plaats van te verwijzen naar de jaarlijkse blootstelling door natuurlijke stralingsbronnen.

Deze waarde is 1 tot 2 millisievert per jaar, of 0,2 microsievert per uur. In Fukushima zelf konden tijdens de ramp miljoenen keren deze waarde gemeten worden. In het fall-outgebied was het aanzienlijk meer dan honderd keer zo hoog.

Ook was er geen strategie voor het evacueren van de 20 kilometer lange zone. Daarnaast was er de eerder genoemde strook met verhoogde straling, die niet paste in het rigide concept van een cirkelvormige evacuatiezone.

In het algemeen concludeert het onderzoek dat er voor de meeste van de meer dan 400 actieve reactoreenheden gedetailleerde plannen bestaan om het maximaal denkbare ongeval te voorkomen. De procedure na zo'n ramp, die zich in ieder geval statistisch gezien opnieuw zal voordoen, is echter vaak ontoereikend.

Toegegeven: Het voorkomen van de grootst mogelijke ramp lijkt glamoureuzer. Het kan echter geen kwaad om een paar goede ideeën in de la te hebben over wat er in het beste geval gedaan kan en moet worden.